بیهقی پژوهی و بیهقی پژوهان

بیهقی پژوهی و بیهقی پژوهان

پروفسور سیدحسن امین، فیلسوف، حقوقدان و تاریخدان، عضو موسس و دبیرکل علمی پژوهشی بنیاد جهانی سبزمنش، یکی از بیهقی پژوهان برجسته ایران است. او به عنوان یکی از سخنرانان افتتاحیه همایش بین المللی ابوالفضل بیهقی در دانشگاه حکیم سبزواری در هفته اول آبان ماه طی یاد داشتی نوشت:
تاریخ بیهقی اثر خواجه ابوالفضل بیهقی، نه تنها یک متن تاریخی بی بدیل مستند بی غرضانه است، بلکه یک اثر ادبی و شاید بهترین اثر منثور در ادب کلاسیک پارسی دری و به تعبیری شاهنامه منثوری که از جهت ادبی، پس از شاهنامه منظوم فردوسی از منابع دست اول ادبیات برای همه گویشوران زبان فارسی در سطح جهان است.
در معرفی این اثر فاخر در صد ساله اخیر تعدادی از استادان ادب موثر بوده اند و ما اینجا به معرفی دو تن از پیشگامان تصحیح انتقادی تاریخ بیهقی دکتر قاسم غنی و دکتر علی اکبر فیاض می پردازیم.
نویسنده نامدار محمدعلی جمال زاده خاطره ای از دیدار خود با دکتر قاسم غنی در سالهای پایانی سلطنت رضاشاه در تهران نقل می کند که به تصادف آنجا در اتاق انتظار با شیخ عبا به دوش بی عمامه و ردایی هم صحبت می شود، به نام علی اکبر فیاض که از فضلای حوزه علمیه خراسان است و از مشهد به تهران آمده و حالا مشمول توجه و حمایت دکتر غنی نماینده مشهد در مجلس شورای ملی قرار گرفته است.
در آن زمان وزارت فرهنگ برای تدریس ادبیات فارسی در دبیرستان ها ، گزیده ای از متون کلاسیک را به استادان وقت سفارش می داد و تهیه گزیده تاریخ بیهقی را نیز دکتر قاسم غنی تقبل کرده بود. دکتر غنی هم که دیوان حافظ را با علامه محمد قزوینی و رباعیات خیام را با محمدعلی فروغی چاپ کرده بود، از این فرصت استفاده کرد و با درست کردن انتقال فیاض از فرهنگ مشهد به تهران و تسهیل ثبت نام او برای تحصیل در دانشسرای عالی، به مشارکت فیاض به تصحیح تمام تاریخ بیهقی پرداخت.
سیروس غنی از همکاری فیاض با پدرش در تصحیح تاریخ بیهقی و سر رسیدن قوام السلطنه برای من خاطر ه ای نقل کرد، که آن را من سابقا در سخنرانی خود در مجلس بزرگداشت استاد فیاض به دعوت دکتر محمد جعفر یاحقی در دانشگاه فردوسی نقل کردم.
متن مصحح غنی و فیاض در ۱۳۲۴ از سوی وزارت فرهنگ چاپ شد و گرچه گاهی در قرائت عبارات بی اشکال نیست، در مجموع نسخه ای منقح و بهتر از نسخه های قبلی از جمله نسخه مصحح ادیب پیشاوری است.
من مقاله ای در باب همکاری غنی و فیاض در تصحیح تاریخ بیهقی در ۱۳۸۴ در شماره ۱۳ مجله حافظ و مقاله ای دیگر در رفع اشتباه بعضی بدخوانی این چاپ‌در ویژه نامه بیهقی در شماره ۳۰ همان مجله نوشتم که بعداً مورد استفاده دیگران واقع شد و بدون ارجاع به مقاله من با نوعی انتحال و سرقت ادبی، همان مطالب تکرار شد. مطلب حاضر چکیده سخنرانی من است که در افتتاحیه دوازدهمین همایش بین المللی بیهقی در روز اول آبان ۱۴۰۱ در دانشگاه حکیم سبزواری راجع به جایگاه بیهقی در تاریخ و اذب کلیاتی خواهم گفت و بعد با تفصیل بیشتر در نشست تخصصی بیهقی پژوهی و بیهقی پژوهان به نقد و بررسی بیشتر تصحیح تاریخ بیهقی به همت غنی و فیاض و شناخت بهتر این مصححان خواهم پرداخت.