تماس: [email protected]
(یدالله رویایی، زاده 17 اردیبهشت1311 دامغان دکترای حقوق بین الملل ساکن پاریس، وفات 24 شهریور ماه 1401)
رویایی در مورد تعریف شعر می گوید، من به شعر رسیده ام و می دانم چیست ولی تعریفش را نمی دانم، هم چنانکه تعریف خدا را نمی دانم ولی در گذشته تعریفی داده ام، اینکه شعر تعریف است.
اصولا کسی که شعر می خواند نباید بداند که شاعر چه گغته بلکه گمان کند.
شعر باید به تجرید و تداعی بیاندیشد و از روانشناسی فرم استفاده کند.
شعر چیزی نیست که حتما در حد فهم عامه باشد و به مردم ادبیات تعلیم دهد چون شعر ادبیات نیست، بلکه بزرگتر از ادبیات تعلیمی است، همان که بودلر می گفت.
شعر امروز شعر فرم است که این فرم ربطی به وزن و قافیه و بحرها و قالب های مختلف ندارد چرا که اینها محدودند و ارایش فنی ندارند، بلکه فرم یک تشریفات هست، (نیما در کتاب افسانه نیما به شاعر المانی می گوید شعر من یک ضیافت هست) ترکیبی از المانهای زمان، مکان، صدا، رنگ، نور و…
خواننده در شعر سورئال با یک سیر خطی به زیر لایه های شعری و تصویر می رسد و ذهنیت شاعر و فرا واقعیتها را کشف کرده و تصویر را شکار می کند ولی در شعر حجم شاعر جسارت کرده و در سه بعد طول و عرض و ارتفاع پرش هایی انجام می دهد.
و سیر فضایی چند بعدی به واقعیت ها می دهد، و در این پرشها ردپایی از خود نمی گذارد.
شعر حجم از دروغ ایدولوژی و تعهد می گریزد و شعر حرفهای قشنگ نیست بلکه شعر کمال هست و تن به مانیفستی نمی دهد و وافعیتی خلق می کند شدیتر و ناب تر از واقعیت معمول.
رویایی خلق قطعه از واژه ها می کرد که کنار هم فرم را تشکیل می داد، یعنی شعر موضوع خودش بود.
طیبعتا شعر رویایی تحت تاثیر فلسفه، سنتز تز و انتی تز های هگل یا در تداعی تحت تاتیر تخیل ثانوبه کانتی و فلاسفه دیگر بوده، و فقط به یک تصویر از شی فکر نمی کند بلکه به غایت و رابطه های پنهان شی فکر می کند و بر مناظر شعری پنجره های مختلفی می سازد که ردپایی از شاعر برجا نمی گذارد.
مثل مالارمه و هولدرلین با روش نفی ایده شی را مطرح می کردند نه خود شی را.
یعنی بازنمایی از طبیعت نمی کنند بلکه باز آفرینی می کنند.
شعر رویایی سنگ بنای فلسفی دارد.
بعنوان مثال برای ساختن جرثقیل تقلید از دست استفاده شده، ولی برای ساختن چرخ به پا اندیشیده شده ولی غایت نهایی ان ایده راه رفتن هست پیاده شده است. و این همان ذهن حجمی عبور از پا تا چرخ می باشد که دنبال رابطه های پنهان هست که علت غایی را پیاده میکند.
جواد شکریزاده عضو ارشد بنیاد جهانی سبزمنش
