تماس: [email protected]
کوروش دورکی
آقای “کوروش دورکی بختیاری” شاعر لر، از طایفه‌ی بامدی دورکی هفت‌لنگ، زاده‌ی سال ۱۳۶۳ خورشیدی، در مسجد سلیمان و اکنون ساکن شاهین‌شهر اصفهان است.
وی دیپلم ریاضی دارد و شعر پارسی و بختیاری کهن می‌نویسد، بدون بهره از واژگان بیگانه‌ی عربی، مغولی، ترکی و… و تاکنون نزدیک به بیست سال است که در باب واژگان کهن تحقیق می‌کند، همراه با واژه‌یابی و واژه‌سازی.
▪نمونه‌ی شعر بختیاری:
(۱)
[بَر دَرِ غم]
بَر دَرِ غَم کِرده نَکُم، روز و شَوا تار و تَکُم
زَیده خُدا به گیلَکُم، وا یَه تَوَر، زِی که چَکُم
چیر اِزَنه هَرسِ پَرُم ری به گُلُم، لُهده وَرُم
وَیدِ لِفَو به ری سَرُم، بَرف و چُمِس زَیدِ دَکُم
خَردُمِ تیر اَز هَمه کَس، خَشی زِ دِل رَهدِ به پَس
غَم به دِلُم نیکُنه بَس، واره خُدا ری هَرَکُم
جورِ زِمِستون به گَهُم، به جِنگِ روز اَورِ شَهُم
وَختِ بَهار اَر تی رَهُم، زیوَشِ تهله گیلَکُم
کیک و چِرُم شَنگ اِزَنه، غَم به دِلُم چَنگ اِزَنه
کَوگِ دَری بَنگ اِزَنه، تی پِرِ ری به دَفَکُم
گِنگِلِ اندوهِ زَمون، وَستِ به رَه ری دِل و جون
خَرده تَنُم خَوه گِمون، پوکِ سِتَم زِی تَرَکُم
وَندِنِ تَش به دِلِ خَش، بَختِ خَشُم کِردِنِ رَش
مَل زَنه هَرسُم سَرِ تَش، جِوِند و پِستِ کَلَکُم
وا مو کَجه هیلِ خُدا، مَست و خَشی کِردِ جُدا
شیلِ غَمین کِرده سِدا، تا زِ خَشی دِل بِتَکُم
جورِ اَوُل تَش به تَنُم، دِل زِ خُدا وا بِکَنُم
وا دِلِ به او بِزَنُم، بَختِ بَدُم چی پوکَکُم
چَنده کَشُم دَرد و اَراز، اِی گُلِ وا ناز و گُلاز
دَردِ دِلُم داره پِراز، اَو به سَرُم، رَه پَرَکُم
پَرتَو و نا رَه زِ دِلُم، مُرده خُدا رَه زِ کِلُم
دُنگُلِ جون کِرده وِلُم، بَردَرِ غَم کِرده نَکُم.
(۲)
[یَگِری]
وُریسه گَوگَرینه کِرچِنیدِن
پَر و بالِ بَوونه تِردِنیدِن
بِدین دَستا به یَک تا مَندِ زَهله
مَیَر نَیدین دَدونه پَل بُریدِن
…
دِرَخته واره لُر، وَسته چَکِسته
بَهارِس چِر، بُهونِس وُرتَکِسته
زَوونه لُر زِ ویرِس رَهده اِی داد
گُلِ باوینه بی اَو مُولَهِسته
…
به کُهساره لُرون سَوزی نَمَنده
زِ کار و گِهرِ لُر نیتی نَکَنده
لَچَک مَینا نَدونِن چِنه چوغا
پِزاره ری لَوِه لُر، مُرده هَنده
…
اَبیده کَلگَه و جا هونه ویرون
وُرستین وا یَگِری، زادِ شیرون
بَسه هَرچه سِتَم دیدین زِ ناکَس
اَیَر که لُر نَبو نیمَهنِ ایرون
◇
ریسمانِ برادری را با زیرِ سنگ قرار دادن پاره کردند
پر و بالِ پدر را سوزاندند
بدهید دست‌ها به هم تا شجاعت و جرات مانده
مگر ندیدید موهای خواهر را بریدند
…
درختِ سرزمینِ لر افتاده و از دو نیم شده
بهارش شیون و سیاه چادرش جر خورده پاره شده
زبانِ لری رفته از یادش ای داد
گلِ بابونه از بی‌آبی پژمرده شده
…
به کوهستانِ لرها سرسبزی نمانده
مشکل و گره در کارِ لرها را کسی حل و رفع و باز نمی‌کند.
لچک مینای زنان نمی‌دانند که چیست چوغای مردان
زمزمه‌یِ اندوهناک روی لبِ لر است، مرده خنده.
…
شده کاخ و جایگاهه خانه ویرانه
بلند شوید با همبستگی ای زاده شده از شیران
بس است هرچه ستم دیدید از ناکَس
اگر که لر نباشد، ایرانی نمی‌ماند.
(۳)
[ترنه شیل]
دُهدَری تی سَوزِ رَو، جا وَندِ مِن دِل
زِی بُهون مِنجا دِلُم، پیشه سَرِ کِل
تَش نِها گوشه دِلُم نَشمینِ خوشگِل
اِی خُدا زِ جون اِخُم واگِر کُنه دِل
تُزگِنی پوره تیا اَفتَونِ خَونی
پِر نِیَشت آساره دِل بَرفانِ تَونی
به لِکِر لِشکه میاس آبیم اَلَنگار
دُنگُلُم، بوسه لَوِس دَرمونِ چَنگار
تُرنه شیل اَفتَو به تیگ آبیدِ یارُم
مَهتُکه مِن آسِمون وِی وادیارُم
رَنگِ لَو سُهره تَشه، باده خُدایه
نَشم اِره کَوگه دَرُم، شیرین سِدایه
تُرنه هاس اَفتَو زَری، مِن تی بِلیوه
سَر لَچَک، مِینا رَزی، دِل کِرده لیوه
اِی خُدا مونه بِکُش یارُم بِمَهنه
هَرسِ تی مِنجا دِلُم لورَو بِکَهنه.
(۴)
تیا سَوز و کَلو مَستِت مونه کُشت
گُلازه بازِ تی رَستَت مونه کُشت
خُدا خُو کِرده ای، به مِهر و نَشمی
گُلازِ بازِ سَردَستِت مونه کُشت.
◇
چشمانِ سبز و عاشقِ مستت مرا کشت
شعله‌ی رقصانِ چشمِ آزادِ رهایت مرا کشت
آفریده‌ی خوبِ خدایی، به مهر و زیبایی
ناز و عشوه رقصِ سرپنجه‌ات مرا کشت.
(۵)
زِ لِبگِشته لَوا گُل هِرک و هارُم
زِ سِیلِ تورِ تی گُل، بی سِتارُم
اَیَر تی وُرگَنه، یا بِم نَده لَو
مو زِنده ای خَش و شادی نَدارُم.
◇
از نسیمِ لب‌های گل سرمست و دیوانه‌ام
از نگاهِ وحشیِ چشمِ گل، بی‌قرارم
اگر چشم برگرداند، یا به من لب ندهد
من زندگانی خوش و شادی ندارم.
▪نمونه‌ی شعر فارسی:
(۱)
[کوروش]
سُرایَم زِ کوروش هَخایی مَنِش
هَمان شاهِ شاهان به داد و دُهِش
پِسَر بردیا بود و کَمبوجیه
زِ هَمسَر کَساندان، سه دُختی زیه
زِ خاوَر به سامانِ سَر باختَر
شِناسَنده کوروش شَهه دادگَر
نِوِشته به رو سَنگِ شاهی زِ داد
بِکُن مِهر و نیکی تو اِی پاکزاد
زِ فَرمانِ شاهی به سَنگی گِران
شُده دَر جَهان رَهنَما کِشوَران
بِگُفت او نَباشَد رَوا بَردَگی
به زیوَش نَکُن سَر خَم و بَندَگی
نِوِشته به فرمانِ خود مِهرِ وَرز
بِکُن پاسداری دَر این خاک و مَرز
چو کوروش نَیامَد دِگَر پادِشاه
بُزُرگ و دِلاور، به داد و به جاه
پِدَر بَر پِدَر شاه و فَرمانرَوا
به اَنشان و بَردی دِژِ اَندِکا
زِ پاکی بِهی دین و آتَش سِپَند
که کوروش بُوَد شاهِ ایزَد پَسَند
اَهورا پَرَست و گِرامی تَبار
به جَنگ و به آسودَگی بَختیار
شُکوهَش نَمایان به پاسارگاد
سِپَس تَختِ جَمشیدِ شاهانِ راد
بِدان بِهتَرین آفِریده خُداست
شُمارَش زِ هَرکَس بِگویی جُداست
فَرِ ایزَدی دَر دِل و جان سِرِشت
زَمانَش شُد ایران سَرایِ بِهِشت
نِویسَندِگان گُفته اَند اَز فَرَش
نَگُفته کَسی بَد زِ فَرمانبَرَش
به نیمی زِ گیتی بِهِشت آفَرید
چو کوروش نَیامَد به شاهی پَدید
زِ نوباوَگی تا کُهَنسالِ شا
هَخایی مَنِش، بَختیار و کیا.
(۲)
[دخترِ تنها]
پَسینی مَست و خَندان، رویِ شادان
گِرِفتَم بالِ پَروازی به سامان
بِرَفتَم بَر بُلَندا کوهِ تاراز
شِنیدَم ناله نِی با سوزِ آواز
بِدیدَم دُختَری تَنها نِشَسته
نَمیدانَم دِلَش را که شِکَسته
نِشَستَم رویِ سَنگی دَر کِنارَش
بِگُفتا دَردِ دِل اَز روزِگارَش
چه سَختی‌ها کَشیده بود و با دَرد
نَمایان گَشته بود اَندَر رُخی زَرد
به بالینَم گِرِفتَم شانه‌اَش را
زَدَم بوسه دو چَشم و چانه‌اَش را
گِرِفت آرام و دیده‌اَش فُروبَست
زِ بوسه گَشته او مَدهوش و سَرمَست
به کولِ خود کَشیدَم تا به خانه
نِگارِ نازَنین را دِل بَرانه
گُذَشت اَز زِندِگی سالِ دِرازی
کِنارَش مانده‌اَم با سَرفَرازی
سِپاس اِی ایزَدِ مَزدا اَهورا
سِپارَم جان و دِل که دادی او را.
(۳)
چِکیده چامه چَشمَم چون چَمیده
تَرانه تارِ تَب تا تَن تَنیده
شُدَم شَبگَردِ شَب‌هایِ شَه و شَنگ
پَناهَم پود و پَر، پِلکَم پَریده.
گردآوری و نگارش:
#لیلا_طیبی (رها)
