رستمیان: در نمایشنامه”چشم اندازی از پُل”مضامینی نظیر خیانت، انتقام و مسئولیت‌پذیری را درهم آمیخته‌است

بررسی و معرفی نمایشنامه(چشم اندازی از پل ) اثر آرتور میلر نمایشنامه نویس مشهور آمریکایی در یاداشتی به قلم سحر رستمیان بازیگر و پژوهش‌گر هنرهای نمایشی….

وارد ساختمان می‌شوند…
نور اتاق نشیمن می‌آید. بئاتریچه آنجاست. او بعد از اینکه هق‌هق کتی را می‌بیند به ادی می‌نگرد.
ادی در حضور زنش ژست آمرانۀ ناشیانه‌ای می‌گیرد و کاترینا را نشان می‌دهد.
چرا نصیحتش نمی‌کنی؟
بئاتریچه: (این حساسیت ادی برایش زنگ خطری است، به همین خاطر  در درون بسیار عصبانی است.) تو کِی می‌خوای اون رو به حال خودش بذاری؟ …..

نمایشنامه( چشم اندازی از پل ) اثر آرتور میلر آمریکایی آغاز شده است بیاییم باهم آن را مرور کنیم. چشم‌اندازی از پل نوشته‌ی آرتور میلر یکی از نمایشنامه‌های کلاسیک مدرن است که مضامینی نظیر خیانت، انتقام و مسئولیت‌پذیری را در هم آمیخته است. این نمایشنامه‌ که بارها در صحنه‌های مختلف به نمایش در آمده، داستان جالبی از یک عشق ممنوعه را در اثنای زندگی مهاجران غیرقانونی در دهه‌ی ۱۹۵۰ و در آمریکا روایت می‌کند. داستان این نمایشنامه از این قرار است: ادی کاربون باربری‌ست که در لنگرگاه بندر بروکلین کار می‌کند. او از مهاجران ایتالیایی‌ است که با خانواده‌اش در آمریکا ساکن شده. همسر ادی خواهرزاده‌اش را که کتی (کاترین) نام دارد و پدر و مادرش را از دست داده نزد خود می‌آورد تا با آن‌ها زندگی کند. رابطه‌ی کتی و ادی بسیار صمیمانه است اما ماجرا از آنجا پیچیده می‌شود که پسرعموهای همسر ادی از ایتالیا به آمریکا می‌آیند و بعد از اقامت در منزل آن‌ها رابطه‌ی عاطفی بین یکی از آن‌ها با کتی آغاز می‌شود. اما ادی مخالف این رابطه است و حسادت او به خشمی تبدیل می‌شود که پایانی غم‌انگیز را رقم می‌زند.

نویسنده در کتاب چشم‌اندازی از پل به درستی محله‌ای مهاجرنشین در آمریکا را به عنوان مکان وقوع رویدادهای داستان انتخاب می‌کند تا به نوعی تقابل میان سنت و مدرنیته و نسل جدید و نسل قدیم را نشان دهد. در نمایشنامه‌‌ی نامبرده ادی نماینده‌ی جامعه‌ی سنتی است که با تفکرات مدرن سر ناسازگاری دارد.

– بخشی از متن نمایشنامه

وارد ساختمان می‌شوند.
نور اتاق نشیمن می‌آید. بئاتریچه آنجاست. او بعد از اینکه هق‌هق کتی را می‌بیند به ادی می‌نگرد.
ادی در حضور زنش ژست آمرانۀ ناشیانه‌ای می‌گیرد و کاترینا را نشان می‌دهد.
چرا نصیحتش نمی‌کنی؟
بئاتریچه: (این حساسیت ادی برایش زنگ خطری است، به همین خاطر  در درون بسیار عصبانی است.) تو کِی می‌خوای اون رو به حال خودش بذاری؟
ادی: بی، اون پسره آدم خوبی نیست.
بئاتریچه: (ناگهان، با ترس و خشمی بی‌پرده) اون رو به حال خودش می‌ذاری یا می‌خوای اون روی سگ من رو بالا بیاری؟
ادی برمی‌گردد تا شخصیتش حفظ شود، اما بااین‌همه خود را مقصر احساس می‌کند و از خانه بیرون می‌زند و در خیابان دور می‌شود.
کاترینا می‌خواهد به یکی از اتاق خواب‌ها برود.
بئاتریچه: ببین کاترینا! (کاترینا می‌ماند، با خجلت به‌طرف او برمی‌گردد.) بالاخره می‌خوای چی کار کنی؟
کاترینا: نمی‌دونم.
بئاتریچه: نگو نمی‌دونم؛ تو دیگه بچه نیستی، می‌خوای چی‌کار کنی؟
کاترینا: اون که به خواست من گوش نمی‌ده.

– نکته هایی که باید بدانیم

با وجودی که ساختار کلی نمایشنامه میلر پرداختن به یک درام اجتماعی بوده، اما در واقع موضوع آن اخلاقیات است. هرچند جامعه ممکن است ارزش های نادرستی پدید آورد، اما قضیه اینجاست که خود فرد با قوه تشخیص خود باید این ارزش های از پیش تعیین شده را ارزیابی کند. اصالت و راستی فرد ساکن در یک جامعه، پیش از هرچیز به واسطه جست وجو و تعقل خود او تعریف می شود.

شاید این قضیه، به عنوان مفاهیم روساخت نمایشنامه ساده به نظر برسد، اما عمیق و قابل بحث است و گزینش و انتخاب این متن برای اجرای صحنه، شاید اساسی ترین وظیفه کارگردان آن به حساب بیاید. او با برقراری ارتباط شکلی و معنایی نمایش با شرایط امروز جامعه، دغدغه های خود را هم انعکاس داده و با شناخت کامل و درایتی که در زمینه کارگردانی بروز داده، به سوی اثری رفته است که هم بذر تفکر را در ذهن تماشاگر می پاشد و هم اثری است سرگرم کننده و متعارف که با جامعه ایرانی هم ارتباط پیدا می کند.

چشم اندازی از پل، نمایش کشمکش میان آدم هاست و از قلب همین کشمکش ها هم هست که رویدادهای نمایش جلوه نمایی می کنند و مطمئنا مخاطب موقعی می تواند از این مفهوم نتیجه گیری منطقی داشته باشد که مرز میان صحنه و تماشاگر برایش از میان رفته باشد. در واقع کارگردان سعی در اجرای درامی اجتماعی با چشم اندازی از اخلاق را داشته و برای از بین بردن فضای صحنه و تماشاگر زبانی متشکل از عناصر گوناگون را ساخته است تا با شیوه های متنوع، مطابق با قواعدی خاص، پیام خود را در قالب نمایش ارائه دهد.

– متنی بعنوان نقد اثر

شخصیت اصلی نمایشنامه چشم اندازی از پل، ادی کاربون به خاطر علاقه ای که به قیم خود کاترین دارد، دو نفر از خویشاوندان او را که به صورت غیرقانونی به این کشور مهاجرت کرده اند لو می دهد، در حالی که یکی از این دو نفر معشوق کاترین است. میلر با خلق شخصیتی که به واسطه تخطی از آداب و رسوم جامعه خویش، دچار خودویرانگری می شود، نشان می دهد که اگر بخواهد می تواند بخوبی یک (تراژدی) کلاسیک را در جامعه آمریکا روایت کند.

نمایشنامه حاضر، جزو نمایشنامه های چندپرده ای بلند است و به لحاظ کیفی با طرح روابط میان مرد و زن به موضوعات اجتماعی می پردازد. زیربنای نمایشنامه او عقلانیت است. نویسنده با طرح راه حل هایی مختصر در کنار پیشنهاداتی که برای اندیشیدن مطرح می کند، توانسته اثر دراماتیک خود را بخوبی جلو ببرد. شخصیت های نمایشنامه او بیشتر بر سر ارزش هایی محدود و غالبا مادی با هم درگیر چالش می شوند و در نتیجه با رسیدن به موقعیتی مفیدتر در جامعه، به رضایت از خود نیز می رسند.

 

سحر رستمیان