صالح آبادی و ستاره صبح/ پروفسور حسن امین، فیلسوف و حقوقدان

علی صالح آبادی با نشر ستاره صبح،  بر ملت ایران بر عموم و بر نویسندگان و خوانندگان این نشریه، از جمله صاحب این قلم به خصوص، حقی مسلم دارد که باید ادا شود. نگارش این یادداشت به منظور ادای این دین از سوی یکی از هزاران خواننده سابق و لاحق این نشریه است که اکنون در ۱۴۰۱ سیزدهمین سال انتشار آن را شاهدیم.

من وقتی ستاره صبح هنوز هفته نامه بود و یومیه نشده بود، در ستونی ثابت یادداشتها و اندیشه های خود را همه هفته  تقدیم می کردم که پر بدک نبود.

جامعه ایران از عصر ساسانی تا مشروطیت گرفتار حاکمیت دوگانه موبدشاهی یا شیخ و شاه بود. شاه با  داشتن نیروی نظامی و انتظامی اراده خود را تحمیل می کرد و موبد در عصر ساسانی و فقیه و مفتی و حاکم شرع با توجیهات قدسانی و تبلیغات دینی وضع موجود را توجیه می کرد و به حاکمیت مشروعیت می داد و مردم را از حق مداخله در سرنوشت خود باز می داشت. نامه تنسر در عصر ساسانی و قاعده شوکت در فقه سیاسی اهل سنت به شرح الاحکام السلطانیه این حقیقت را آشکار می کند که قاعده الحق لمن غلب در ایران ما از عصر ساسانی تا هجوم اعراب و مغول و حتی برآمدن دولت شیعه صفویان حاکم بود. النهایه. در حکومت های اهل سنت، شیعیان محروم تر بودند و در دولت شیعیان صفوی، حقوق اهل سنت بیشتر تضییع می شد. به همین  دلیل اهل سنت به پیشگامی محمود افغان شورش کردند و  حکومت شیعه صفوی را برانداختند.

صنعت چاپ توام با سوادآموزی تحولی در جهان و ایران ایجاد کرد. ناصرالدین شاه برای سانسور کتاب و مجله وزارتخانه جدیدی به نام وزارت انطباعات درست کرد. اما سرانجام،   چاپ و رواج مطبوعات مستقل،اغلب در خارج از ایران، مقدمه ساز انقلاب مشروطیت شد. در پایان،  در پی مبارزه مردمی، هم محمدعلی شاه قاجار از سلطنت خلع شد و هم شیخ فضل‌الله نوری بر دار زده شد.  اینها به راستی نتیجه مستقیم بیداری گری و فرهنگ سازی مطبوعات مستقل بود.

پس لازم است که مطبوعات و رسانه مکتوب و نقش آن را در جامعه از مشروطیت تا امروز به طور عام تعریف و تبیین کنیم. نشریات ادواری اعم از روزنامه، هفته نامه، ماهنامه و فصلنامه، رسانه مکتوب مطبوعی است که با عنوان خاص، پی در پی با فواصل زمانی مرتب  منتشر می شود و وجه امتیاز آن از کتاب در سه چیز است:

اول این که مطالب یک‌ نشریه متنوع تر‌ از کتاب است.

دوم آن که نویسندگان نشریه، متعددند.

سوم این که نشریه علی الاصل برای مدت نامحدود منتشر می شود.

اهمیت مطبوعات آزاد و مستقل  در فضای سیاسی به عنوان رکن چهارم مردم سالاری ( یعنی ناظر و ناقد قوای سه گانه مقننه، مجریه و قضاییه) بر کسی پو‌شیده نیست.  اینجاست که باید حساب مطبوعه های وابسته که در حکم بولتن های خبری درون گروهی و نشریه های روابط عمومی نهادهای دولتی یا بخش خصوصی یا خصولتی اند، از مطبوعات مستقل جدا کرد.

مهم تر اپن است که نویسندگان مطبوعات مستقل در طرح مسایل و نقد مطالب، پیشگام تر از مولفان کتاب اند. ایضا مطبوعاتی که وابسته به نحله معین یا جناح سیاسی واحد و به طریق اولی یک حزب سیاسی اند، هزینه آنها از سوی آن مراکز تامین می شود و در نتیجه حق نقد و نظر چندانی نسبت به موضوعات  جز در راستای  نهادهای متبوع خود ندارند.

اینجاست که ارزش اجتماعی و اعتبار انسانی مطبوعات مستقل و غیر وابسته، برای توسعه فرهنگی و سیاسی معلوم می شود.

من به عنوان یکی از اهل قلم که اولین کتاب خودم را در ۱۳۴۳ یعنی پنجاه و هشت سال پیش منتشر کرده و چهار مجله حافظ، کلک، ایرانمهر و پروین را منتشر کرده ام، خدمات شایسته ناشران مطبوعات مستقل این روزگار را بسیار قدر می دانم. در این میان همچنان که پیش از این هم گفته ام، خدمات مطبوعاتی کسانی همچون علی صالح آبادی، مدیر ستاره صبح از دو جهت مهم است:

اول این که تریبون آزاد انبوهی از قلم به دستان در دو دهه اخیر بوده است و دوم این که روشنگری و  آزاد اندیشی را برای طیف وسیعی از خوانندگان  توسعه داده است.

آری وظیفه میدانم که به نوبت خود از چهره های مطبوعاتی مستقل این سال ها که با ازخود گذشتگی، ایثار و جسارت به انتشار روزنامه ها و مجلات خود ادامه داده اند، تقدیر و قدردانی کنم.

مرا از دو کس هست دایم سپاس

یکی حق شناس و یکی حد شناس